Ben je je volledig bewust van je dromen en je ambities? Weet je altijd wat je voelt, en waarom je dat voelt? Als het antwoord op deze vragen ‘nee’ is, doe je er goed aan om tijd vrij te maken voor het werken aan je zelf-bewustzijn. Waarom? Omdat je zelf-gevoel en je zelf-bewustzijn een grote invloed hebben (zowel positief als negatief) op wat je wilt bereiken in het leven (zoals gezondheid, rijkdom, geluk).
Argumenten vóór zelf-bewustzijn (er bestaan geen argumenten tégen)
Mensen met een zelf-bewustzijn weten wanneer hun emoties een negatieve invloed hebben op hun werk, op henzelf en op de mensen in hun omgeving. Ze zijn beter toegerust om effectief om te gaan met lastige situaties, omdat ze creatieve oplossingen kunnen bedenken. Ze zijn altijd gemotiveerd om hun leven beter te maken.
Voor anderen daarentegen, voor mensen die hun emoties laten overvleugelen door angst, de grote stoorzender, geldt dat ze vast kunnen blijven zitten in moeizame omstandigheden. Angst verhindert mensen moedig genoeg te zijn om hun levensdromen te vervullen.
We hebben emoties nodig om onszelf te kunnen ervaren…
Miriam Greenspan, psychotherapeut en auteur van Healing Through the Dark Emotions, is van mening dat onze cultuur lijdt aan ‘emotiefobie’ en dat we het belang van emotie vrezen en onderschatten. Ze moedigt ons aan om onze angst te negeren en door te zetten, en geeft ons daarbij de volgende waarschuwing: “Wanneer we onze emoties onderdrukken en bagatelliseren, voelen we ons ongelukkig. Daarom kijken we naar horrorfilms of reality-programma’s… We proberen plaatsvervangende emotionele bevrediging te vinden omdat we, emotioneel afgestompt, veel prikkels nodig hebben om überhaupt iets te voelen. Maar we vinden dan slechts ‘ersatz’-emotie; we leren er niets van, niet over onszelf noch over de wereld.
Wij mensen willen ons niet zwak of kwetsbaar voelen, en we willen vrij zijn van wat voor pijn dan ook. Onze standaardreactie op pijn is toch vooral om ervoor weg te vluchten. De meeste mensen hebben nooit geleerd om met pijn om te gaan, om te erkennen dat ze pijn hebben. We hebben alleen maar geleerd om er zo snel mogelijk van af te komen. We doen net of we geen innerlijke strijd kennen, we kijken in zulke gevallen liever televisie. Natuurlijk, emoties voelen kan verschrikkelijk zijn, en zelfs fysiek ondraaglijk. . . maar we komen geen stap verder als we niet leren om ons meer bewust te worden van onszelf en accepteren wie we zijn en hoe we ons voelen.
Lama Surya Das, een van de belangrijkste westerse boeddhistische meditatiedocenten, zegt in zijn boek Make Me One with Everything: “Er zijn drie elementen die ons tot de beste vriend van onszelf maken: aandacht, compassie en werkelijke verbinding.”
Hoe moeten we onze eigen beste vriend dan worden? In de eerste plaats door onze aandacht op onszelf te richten.
Mentale oefening
Neem de tijd om te ontspannen in je lichaam, sluit je ogen, en merk op wat je opmerkt. Hoe voelt je lichaam? Doe een snelle lichaamsscan terwijl je diep inademt door je neus en uitademt door je mond.
Als je je totaal in rust voelt, stel je jezelf de vraag: Wat wil ik nu werkelijk in dit leven? Ga bij je diepste zelf te rade wat het antwoord daarop is. Als je dat gevonden hebt, open je je ogen en schrijf je op wat je innerlijke wijsheid je heeft verteld.
Vragen…
Nu je weet wat je werkelijk wilt in je leven, stel je jezelf de vraag: Wat is mijn werkelijke doel in dit leven? Ga opnieuw te rade bij je innerlijke zelf en luister naar het antwoord; open vervolgens je ogen en schrijf het op.
Is het levensdoel dat je voor ogen hebt in overeenstemming met je diepste verlangen?
Hier volgen nog een paar andere vragen: Werk je op dit moment aan het vervullen van je dromen en je doelen? Wat voor gevoel roepen deze vragen bij je op? Hoe reageren je hersenen hierop, in emotionele zin? Voel je je geïnspireerd? Gemotiveerd? Onrustig? Misschien zelfs een beetje geïrriteerd, omdat je eigenlijk liever iets anders wilt doen op dit moment?
Het gaat er in deze oefening in de eerste plaats om dat je je bewust wordt van je emoties. De spirituele leraar en schrijver Gary Zukav onderschrijft het belang van zelf-bewustzijn… en het herkennen van onze emoties als emoties, en niet zo zeer als wie en wat we zijn. Hij zegt hierover het volgende:
“Zonder bewustzijn van onze emoties zijn we niet in staat om de effecten van woede, verdriet, rouw en vreugde – bij onszelf en bij anderen – te associëren met wat die gevoelens veroorzaakt. We kunnen geen onderscheid maken tussen wat onze persoonlijkheid is en wat onze ziel is. Zonder bewustzijn van ons gevoel kunnen we geen compassie voelen.”
Hoe kunnen we het lijden en de vreugde van anderen voelen als we dat bij onszelf niet eens kunnen?
Over instinct en intuïtie
Als je de tijd neemt om in je diepste wezen te luisteren naar je unieke, innerlijke wijsheid, dan ben je in staat om te bedenken wat je moet doen als je geconfronteerd wordt met belangrijke beslissingen, bijvoorbeeld het opzeggen van je baan. Misschien ontdek je wel dat het nu hét moment is om dat te doen. Zie je intuïtie als een zesde zintuig, een innerlijke goeroe, een goddelijke boodschapper… Intuïtie zal je niet bedriegen.
Recent onderzoek toont aan dat onze instincten diepgeworteld zijn en ons laten weten wat we moeten weten, lang voordat onze geest dat doet. Dr. Joel Pearson, een van ‘s werelds meest erkende autoriteiten op het gebied van menselijk bewustzijn, heeft aangetoond dat intuïtie werkelijk bestaat. Samen met zijn onderzoeksteam heeft Pearson laten zien dat onbewuste emoties zorgen voor een sneller en zorgvuldiger besluitvormingsproces (zowel goede als verkeerde besluiten). Deze ontdekking kan van groot belang zijn voor het onderzoek naar de manier waarop bewuste en onbewuste informatie samenwerken bij het vormgeven en beïnvloeden van ons gedrag.
Afgaan op ‘lichaamswijsheid’ is een praktische en effectieve manier om zelf-bewustzijn te ontwikkelen.
Wanneer emoties worden geactiveerd, gaat dat gepaard met lichamelijke veranderingen, bijvoorbeeld in de ademhaling, spierspanning en hartslag. Neurowetenschappers duiden dit verschijnsel aan met de term interoceptie: het vermogen om interne signalen vanuit het lichaam waar te nemen, zoals de eigen hartslag en veranderingen daarin, of verandering in de spierspanning. Emotioneel zelf-bewustzijn is dus in de allereerste plaats gebaseerd op interoceptie: kennis van wat zich afspeelt in het lichaam. (The Emotional Life of Your Brain)
Reden genoeg dus om aandacht te schenken aan wat je lichaam je te zeggen heeft.
Het is een feit dat je, als je je niet bewust bent van je emoties, minder snel de neiging hebt om jezelf in te zetten voor wat je je hebt voorgenomen, voor wat je werkelijk wilt. Emoties zijn de weerspiegeling van deze intenties of voornemens. Bewustzijn van emoties leidt daarom tot bewustzijn van intenties. Elke tegenstrijdigheid tussen een bewuste intentie en de emoties die daarmee gepaard gaan wijst op een versplinterd aspect van het zelf, dat genezing vereist. (The Seat of the Soul)
Een voorbeeld: Als je beslissing om je huidige baan te behouden – in plaats van een eigen bedrijfje te starten – je geen vreugde maar verdriet bezorgt, dan zal dat verdriet leiden tot de neiging om , onderbewuste, Verborgen Agenda’s te realiseren in plaats van je vanuit een ontwaakt bewustzijn ontstane werkelijke doelen en verlangens.
Zelf-bewustzijn is de basis van je emotionele intelligentie. Het is het vermogen om naar je innerlijk te kijken, je eigen gedrag en gevoelens te begrijpen, en rationeel om te gaan met wat je daar aantreft. Zelf-bewust zijn betekent dat je begrijpt dat wat je zegt en doet invloed heeft op jou zelf en op de mensen om je heen.
Zelf-bewustzijn is het vermogen om jezelf te kennen. Wat zijn je behoeften en verlangens? Wat zijn je slechte gewoonten en welke fouten heb je ooit gemaakt? Wat zijn je sterke punten? Jezelf kennen is essentieel om verandering in je leven te bewerkstelligen, en op die manier je dromen na te jagen.
Als je een helder inzicht hebt in wat je sterke en zwakke punten zijn, heb je waarschijnlijk ook een bij het ondernemen van activiteiten die veranderingen in je leven moeten brengen. Zoals je misschien wel weet is zelfvertrouwen een van de voornaamste eigenschappen van succesvolle mensen.
Vier gemakkelijke manieren om te oefenen in Zelf-bewustzijn
1. Doe dagelijks een lichaamsscan.
Reserveer elke dag minstens 10 minuten om tot rust te komen en aandacht te schenken aan je lichaam door een zogenaamde te doen. Begin bij je kruin en ga je hele lichaam af, tot aan je tenen; al die tijd ervaar je bewust hoe elk deel van je lichaam voor je voelt.
2. Maak lange wandelingen in de natuur.
Tijd doorbrengen in de natuur is een mooie manier om verbinding te krijgen met je innerlijke wijsheid. Als je aan de kust woont of aan een grote rivier, adem dan de negatieve ionen diep in! Doe je schoenen uit en ga op je blote voeten lopen; dat is goed voor zowel lichaam als geest.
3. Wees ‘mindful’.
In onze snelle, technologisch hoogontwikkelde samenleving is het niet gemakkelijk om de dag in een meditatieve staat door te brengen. We zijn vaak zozeer bezig met wat er in de media of op onze computers en telefoons gebeurt, dat we vergeten te kijken naar wat het leven nog meer te bieden heeft.
Wees je constant bewust van je ademhaling, en schenk aandacht aan wat er in je en om je gebeurt. Kijk naar je activiteiten op het werk, in je vrije tijd en tijdens het eten. Doe je het rustig aan? Ben je geduldig? Kauw je goed voordat je je eten doorslikt? Het beoefenen van mindfulness vermindert stress en depressieve gevoelens. Het helpt ons ook om duidelijkheid te krijgen in wat we willen en nodig hebben.
4. Houd een dagboek bij.
Zoek naar de wijsheid binnen in je door je gedachten op te schrijven. Het bijhouden van een dagboek is een manier om dingen los te laten en te zien wat er dan komt bovendrijven. Denk tijdens het schrijven niet al te veel na over wat je wilt zeggen of in welke bewoordingen, maar laat het gewoon gebeuren. Een dagboek is een prima middel om doelen te stellen, gedachten en emoties op een rijtje te zetten, dankbaarheid te uiten, gedichten te schrijven, enzovoorts.
Wanneer je eenmaal inzicht begint te krijgen in je eigen emoties en de invloed daarvan op je leven, ben je beter in staat om het overzicht te houden over je eigen situatie en ervaringen. Als zelf-bewust iemand met een gezond zelf-gevoel toe, net als je motivatie, en zo krijg je de kans om zelf te bepalen wat jouw leven en jouw werk succesvol maakt.
“Hoe kan ik mijzelf zijn?
Neem bewust notitie
van alle aspecten van je Zelf,
accepteer ze volledig
en interpreteer ze als bewijs van je bestaan.
Jij BENT er al (je bestaat)
en alles is al aanwezig om je Zelf te zijn.
Zet die verlangens om anders te zijn dan wie en wat je bent gewoon van je af.”
– Antoinetta Vogels, A Guided Journal
Deze uitspraak is een prachtige reminder van het feit dat we zijn wie we zijn. Het is goed mogelijk dat je bepaalde aspecten van jezelf zou willen veranderen om je volledige potentieel als mens te bereiken, maar dat neemt niet weg dat je diep van binnen bent wie je bent… net zoals ik ben wie ik ben. Met een krachtig Zelf-Gevoel zijn we in staat om grote stappen te zetten op weg naar de vervulling van onze dromen en ambities.
Hoe zelf-bewust ben jij? Je ontdekt het door de Gezond Zelf-Gevoel Quiz te doen.
Literatuurverwijzingen:
Das, Surya Lama. Make Me One with Everything. Sounds True, Boulder, CO. (2015).
Begley, Sharon and Richard Davidson, PhD. The Emotional Life of Your Brain. Plume, New York. (2012).
Vogels, Antoinetta. A Guided Journal. Healthy Sense of Self, Bellevieuw, WA. (2014).
Zukav, Gary. The Seat of the Soul. Simon and Schuster, New York. (1990).
