Leesmateriaal voor Les 9

Leesmateriaal voor de Online-cursus Ontwikkel je Zelf-Gevoel

Les 9 – Samenvattend: Zit je in een emotionele achtbaan?

Het leven met een Vals Zelf-Gevoel (ValsZG) (Hoofdstuk 5, p. 62)

Een leven dat beheerst wordt door een Vals Zelf-Gevoel is gebaseerd op fictie omdat het, ook al gebeurt dat onbewust, draait om een fictief Zelf. Mensen die daarmee te maken hebben, leven met de fictie dat goedkeuring een vervanger is van het recht om te bestaan, en noodzakelijk is om ook maar enig Zelf-Gevoel te ervaren: ‘Ik besta alleen maar als ik goedkeuring krijg.’ Ze hebben het nodig om ook maar iets te voelen wat lijkt op ‘ik mag er zijn’. Deze fictie voedt – en ontstaat uit – een ongezonde dwangmatige cyclus. Omdat deze mensen hun bestaan onbewust ervaren als iets wat ‘duurt zolang als het duurt’, hebben ze het nodig om steeds maar een Goedgevoel te hebben, en zijn ze zich er totaal niet van bewust hoe verwrongen dat beeld is.

De term Vals in deze Methode verwijst naar het ongezonde van een Vals Zelf-Gevoel. Wanneer ons leven daardoor bepaald wordt, leiden we een leven dat niet authentiek is. We zijn dan niet in verbinding met de kern van ons wezen en kunnen ons daarover ook niet uitspreken. Ook missen we voeling met onze onderdrukte natuurlijke, authentieke behoeftes, gevoelens, motieven en wensen.

Aangezien het Vals Zelf-Gevoel de plaats heeft ingenomen van ons Natuurlijk Zelf-Gevoel dat zich nooit heeft kunnen ontwikkelen, missen we het gevoel, op een onderbewust niveau, dat we werkelijk bestaan: een oorzaak van permanente woede en verdriet. Vanwege dit ontbreken van het Authentieke Zelf (Echte Zelf) worden onze gevoelens geblokkeerd of kwijnen ze weg, wat ertoe leidt dat we niet meer in staat zijn om vreugde te ervaren in situaties die normaal gesproken vreugde brengen.

We worden dagelijks gestuurd door de Voertuigen die het meest behulpzaam zijn bij het vervullen van onze Ego-Referenties en het krijgen van het Goedgevoel. We ondernemen activiteiten waarvoor we niet echt zelf kiezen. We studeren bijvoorbeeld muziek, niet omdat we van muziek houden, maar om tegemoet te komen aan de wens van onze ouders; we doen de afwas niet omdat we zo van een schone keuken houden, maar uit een andere motivatie, zoals het oordeel van onze ouders over hoe belangrijk een smetteloze keuken is.

Zoals je ziet is iemand in dit proces lichamelijk misschien niet in gevaar, maar geestelijk staat hij op het randje van de dood. Zo iemand probeert zich voortdurend aan te passen aan iets wat buiten hemzelf ligt, en heeft geen voeling met wat hem werkelijk drijft; er ontwikkelt zich geen echt potentieel Zelf, en als het op Vals Zelf-Gevoel gericht Systeem (ValsZGSysteem) zich eenmaal in een persoon genesteld heeft, wordt dat zijn of haar identiteit.

Na jaren van geforceerd en dwangmatig handelen vanuit hun Overlevingsstrategieën uit Vroege Jeugd (OSVJ) gaan kinderen zich identificeren met het op Ego-Referenties gebaseerde gedrag: dat gedrag is een onlosmakelijk onderdeel van hun Zelf-Gevoel, wat een Vals Zelf-Gevoel is. Het streven naar het voldoen aan de voorwaarden wordt niet alleen hun identiteit, maar zelfs hun enige bestaansreden. Hun leven wordt dan een voortdurend gevecht om aan alle (zelf-opgelegde) voorwaarden te voldoen, zodat ze hun fictieve identiteit continu kunnen repareren.

Je kunt je wel voorstellen hoe stressvol en verdrietig dit is, om nog maar te zwijgen van de vele problematische bijverschijnselen.

Wanneer mensen dit psycho-emotionele patroon bij zichzelf niet herkennen, zullen ze het steeds herhalen. Deze mensen zijn niet in verbinding met zichzelf; ze halen alles uit de kast om zo goed als mogelijk hun Vals Zelf-Gevoel te ervaren. Het grote drama van dit alles is dat ze eigenlijk hun leven verzuimen, en dat ze niet groeien en rijpen als mens. Ze zijn bovendien niet de baas over hun eigen leven, maar slaaf van de natuurkracht van Ego-Referenties en Goedgevoel. Ze leven om alle ballen in de lucht te houden, en kunnen daardoor niet een ‘eigen’ leven leiden. We kunnen zelfs wel stellen dat hun ergste vrees bewaarheid is geworden: Ze bestaan niet echt! Op den duur kan dat leiden tot een breed scala aan ziektes en verslavingen.

Persoonlijk durf ik wel te stellen dat ik een flink aantal jaren van ‘actief leven’ heb gemist toen ik de slaaf was van mijn Ego-Referenties.

Als we in deze dwingende situatie verkeren, kunnen we de wereld en de mensen om ons heen alleen zien vanuit ons eigen beperkte gezichtspunt: het vervullen van Ego-Referenties. Er is dan geen ruimte om een ander te zien, te horen of te erkennen als mens. Alle mensen zijn slechts pionnen in het spel van het vervullen van onze Ego-Referenties; en dat is geen spel, maar dodelijke ernst. Via ons handelen en ons gedrag voelen anderen ons gebrek aan authenticiteit, en beschouwen ons onbewust als ongevoelig, onoprecht en afstandelijk – en dat zijn we dan ook!

De schadelijke effecten van de afhankelijkheid van een ValsZG (Hoofdstuk 6, p. 79)

Ongezonde motivaties, zoals Verborgen Agenda’s, komen vrij algemeen voor; mensen die ze hebben zijn niet per se geestesziek. Niet alle Verborgen Agenda’s zijn even erg. Je kunt het beste zelf bepalen in hoeverre ze je leven beheersen. Maar de Agenda’s die bedoeld zijn om compensatie te zoeken voor traumatische ervaringen uit het verleden leiden in veel gevallen tot allerlei vormen van leed bij de persoon zelf en bij anderen in zijn omgeving. De activiteiten die dienst doen als Voertuigen voor onze Verborgen Agenda’s zijn, we zeiden het al, vaak alledaagse handelingen en activiteiten. Het lijkt misschien allemaal nogal onschuldig, maar dat is het niet.

Hieronder een opsomming van de schadelijke effecten die voortvloeien uit Indirecte Motivatie, en indirect uit de afhankelijkheid van een ValsZG:

Verslaving aan ValsZG leidt tot dwangmatig taakgericht gedrag: Als bepaalde gedragingen een verborgen, onbewuste agenda hebben die gericht is op het krijgen van goedkeuring, worden ze dwangmatig en verslavend. Als het slagen van die Verborgen Agenda in gevaar komt, kunnen we ongewild en zonder te weten waarom woedend en agressief worden. We kunnen ook chronisch depressief worden of gaan lijden aan ziektes, slapeloosheid en allerlei ander menselijk leed. Dit alles kan worden teruggebracht tot één hoofdoorzaak: gemotiveerd zijn door de Verborgen Agenda van het krijgen van goedkeuring. Door je motivatie op te schonen verhoog je niet alleen je levenskwaliteit, maar maak je ook de wereld een beetje beter.

Fysieke symptomen: Ik ben geen arts, dus ik kan hier niet specifiek op ingaan. Het lijkt mij echter waarschijnlijk dat veel fysiek ongemak het directe resultaat is van de afhankelijkheid van een ValsZG (zie ‘Comparison Chart’^* en ‘Map of Healing’^*)

^*) Komt niet voor in het Cursusmateriaal.

Op angst gebaseerde symptomen: Verschillende vormen van angst, waaronder faalangst, Angst voor Bestaansloosheid, bepaalde gevallen van PTSS (Post-Traumatische Stress-Stoornis), bepaalde fobieën en eenzaamheid.

Depressie-gerelateerde symptomen: ‘Gewone’ depressie. Ik heb het vermoeden dat er nog veel meer symptomen zijn die het rechtstreekse gevolg zijn van de verslaving aan of de afhankelijkheid van een Vals Zelf-Gevoel.

Algemene disfunctie: Er valt nog veel meer te zeggen over allerlei vormen van disfunctioneren die we in ons leven en in de maatschappij tegenkomen, waaronder geweld, zelfmoord – in gedachten en in daden – , scheidingen, hebzucht, pesten, geweld in de familie. Het doel van dit boek is niet om op al deze vormen in detail in te gaan. We beperken ons er nu toe om de ZG-Methode te beschrijven en aan de wereld kenbaar te maken. Wij richten ons als bedrijf HEALTHYSENSEOFSELF op het analyseren van alle aspecten van disfunctie en ziekte die daar mogelijkerwijs baat bij zouden kunnen hebben. Wij verwelkomen alle deskundigen die ons hierin zouden kunnen bijstaan om zich bij ons aan te sluiten.

Mentale en/of emotionele problemen: Bijvoorbeeld concentratiestoornissen, overgevoeligheid voor kritiek, overdreven gehaastheid bij alles wat je doet, geheugenproblemen, leerproblemen bij kinderen, moeite met het uiten/ervaren van gevoelens, en ga zo maar door…

***

(Hoofdstuk 7, p. 89)

Als het Op ValsZG gerichte Doel van het kind een nieuwe fase is ingegaan en het gehele op ValsZG gerichte Systeem zich heeft ingebed, begint dat systeem het kind en later de volwassene te vormen en te beheersen. Wat een kind in zijn jeugd heeft waargenomen en nagestreefd dient als uitgangspunt voor zijn of haar identificatie met het Zelf. Omdat zo iemand geen Zelf ervaart, kan hij zijn bestaan niet anders dan op deze manier ervaren. Hij moet van zichzelf altijd maar presteren en vindt geen innerlijke rust. Die stressvolle en afmattende levensstijl is de opmaat voor de volgende fase in zijn bestaan: uitputting, burn-out, of ziekte.

(p. 103-108)

Samenvattend ontwikkelen we een Op ValsZG gericht Systeem via de volgende ervaringen:

Spiegelen door een Vertekenende Spiegel (van een egocentrische ouder/verzorger) die de boodschap geeft: ‘Jij bent niet onvoorwaardelijk oké’. Daardoor denken we dat we niet de moeite waard zijn zoals we zijn.
Uit dit Spiegelen maken we op dat we op de een of andere manier niet deugen en dat het aan ons ligt dat we niet worden erkend als een uniek mens met het recht te zijn zoals we zijn. We ervaren Bestaansloosheid (onze geest wordt niet erkend). We ontwikkelen geen Gezond Zelf-Gevoel, de ‘ruggengraat’ voor onze psyche. We ontwikkelen Angst voor Bestaansloosheid en houden ons alleen nog maar bezig met het vermijden van die Bestaansloosheid.
Om dat gevoel van niet-bestaan tegen te gaan, kijken we naar wat onze ouders blij maakt en proberen we daarnaar te handelen. Dat proces van aanpassing groeit uit tot onze Overlevingsstrategie uit Vroege Jeugd (OSVJ).
Door dat maar vaak genoeg te herhalen identificeren we ons steeds meer met deze observaties, en die worden dan Ego-Referenties.
We gebruiken Voertuigen als excuus of als dekmantel voor het uitvoeren van de Ego-Referenties.
In de loop van de tijd proberen we onze Ego-Referenties te vervullen; we proberen het elke keer weer beter te doen dan daarvoor, met de specifieke agenda in het hoofd waarvan we ons niet bewust zijn: de goedkeuring van onze ouder/verzorger, of, als die er niet meer is, van onze Verinnerlijkte Ouderlijke Stem (VOS).
Als we onze Ego-Referentie tot een goed einde brengen, ervaren we onze Verborgen Agenda; met andere woorden, we hebben een ‘Goed-gevoel-over-onszelf’ (Goedgevoel), dat functioneert als ons ValsZG.
Omdat deze toestand van Goedgevoel vluchtig is, moeten we dit proces steeds weer opnieuw starten om ervoor te zorgen dat we het kunnen voelen alsof het permanent aanwezig is. En elke keer worden we fanatieker in het streven naar het bereiken van het doel van onze Ego-Referentie. Het is dit onbekende doel dat ons drijft. We zijn ons hier niet van bewust en beschouwen het ten onrechte als een bestaansreden.
We lijden aan nog veel meer angsten, kwalen en stoornissen die te maken hebben met het ValsZG.

Een ValsZG kan zich alleen vastzetten in iemands psyche wanneer het voortdurend wordt gevoed door dit complexe systeem van afhankelijkheden, voorwaarden waaraan moet worden voldaan, motivaties, het Verborgen Doel/de Verborgen Agenda, emoties en gedrag.

De complexe emotionele wereld van het Op ValsZG gerichte Systeem

Hoe kunnen we zelfs maar beginnen te begrijpen hoe de psycho-emotionele toestand is van iemand die is aangewezen op het Op ValsZG gerichte Systeem om zichzelf te kunnen ervaren? Ik kan putten uit mijn eigen ervaringen, maar een gedetailleerde, chronologische beschrijving van alle emotionele aspecten die bij mij een rol speelden toen ik nog geheel gericht was op mijn ValsZG is moeilijk te geven.

Voor mij betekende het dat de emoties in het gezin waarin ik opgroeide allesoverheersend moeten zijn geweest. Als jongvolwassene voelde ik een afstand tussen mezelf en datgene wat anderen bezighield, zowel dingen waar ze blij van werden als dingen die hun woede opwekten. Ik had voor mezelf besloten dat ik me daar niet door zou laten afleiden en dat ik me beter kon concentreren op hoe ik de dingen anders zou kunnen doen. Later, toen ik eenmaal moeder was geworden, moest ik die strategie herzien omdat er geen ontkomen was aan de trivialiteiten en de logistieke implicaties van mijn leven als moeder: ik moest ermee leren omgaan.

Er zijn twee emoties die bij iemand met een ValsZG de overhand hebben: de Angst voor Bestaansloosheid en het Goedgevoel. Angst is de belangrijkste motivatie om te doen wat nodig is voor het verkrijgen van een Goed-gevoel-over-jezelf, en die twee emoties zijn net een wip in een speeltuin: als de ene hoog is, is de andere laag. Er is nooit een stabiele toestand, omdat het Goedgevoel nooit standhoudt en al snel weer wegebt, waarna de volgend ‘shot’ goedkeuring vereist is. En tegelijk met het wegebben wordt de Angst voor Bestaansloosheid sterker. (Het Goedgevoel overleeft overigens nooit een goede nachtrust, vandaar mijn slapeloosheid).

De soep van met ValsZG verbonden doelen en emoties

De complexiteit van alle emoties die een Vals Zelf-Gevoel bij iemand oproept laat zich goed vergelijken met soep: Er zit van alles in, maar de afzonderlijke ingrediënten zijn niet te herkennen. Daarom heb ik besloten om mijn psycho-emotionele gesteldheid te beschrijven alsof het om een ‘soep’ gaat. Ieders soep smaakt anders, ook al kunnen de ingrediënten grotendeels hetzelfde zijn. Mijn doel bij het maken van deze beschrijving is om je inzicht te geven in de ‘wetten’ die een rol spelen als je een aantal van deze psycho-emotionele ingrediënten combineert:

Normale, alledaagse gebeurtenissen en emoties;
Vaste voornemens, zoals ‘Dit ga ik echt nooit doen; ik zal altijd zus of zo blijven; ik ga dat zeker níet zo doen als mijn ouders; ik zal altijd anders zijn dan de rest’.
De twee kanten van Ego-Referenties: enerzijds de normale, ‘alledaagse’ vorm van motivatie, zoals: ‘ik wil geen boosheid in mijn huis’, anderzijds de op ValsZG gerichte motivatie niet boos te willen zijn uit Angst voor Bestaansloosheid.
Meerdere, tegelijk werkzame maar incompatibele Ego-Referenties die tot Innerlijk Conflict leiden;
De ‘olifant in de kamer’ van het je, koste wat het kost, goed willen voelen (als een gezins-brede Ego-Referentie en Verborgen Doel). Hiermee bedoel ik de onuitgesproken afspraak in mijn ouderlijk gezin dat elk gezinslid het tot een topprioriteit verheft om zich zo te gedragen dat de andere gezinsleden een Goedgevoel als een ValsZG kunnen ervaren of behouden.
Angst om aanleidingen te vinden die woede opwekken, en de voortdurende bewuste en onbewuste neiging om er alert op te zijn die te vermijden.
Angst voor je eigen gevoelens en gedrag.
Angst om ‘de boel te verpesten’. Je denkt dat er heel veel op het spel staat (de gewone, alledaagse goede sfeer naast het – veel sterkere – op ValsZG gerichte doel) maar je voelt je ellendig en verward omdat je je daar niet bewust van bent (en niemand trouwens). Je bent je alleen bewust van je gespannenheid en van het ondefinieerbare gevoel dat je zomaar in woede kunt uitbarsten en dat je dan weer terug bent bij ‘af’, zodat je weer helemaal opnieuw moet beginnen. Maar wát je dan opnieuw moet beginnen, dat weet je niet!

We hebben het nog steeds over soep:

De behoefte aan controle, de continu aanwezige angst en stress, en het steeds maar proberen om de dingen zo te doen als je vindt dat ze gedaan moeten worden functioneren als het bindmiddel voor deze soep (te vergelijken met maïzena). Kruid de soep vervolgens met een paar willekeurige ingrediënten in de vorm van ouderlijke vermaningen als:

B ‘Nu is alles verpest’ (‘We hadden een leuke avond, maar op het eind ging het fout en nu is alles verpest’);

B ‘Jij bent altijd degene die de sfeer verziekt’;

B ‘Je hebt het weer verknald’;

B ‘Ik loop op eieren’;

B ‘Als je je zo gedraagt, wil niemand meer iets met je te maken hebben’;

B ‘Zorg dat je anderen niet hun zin geeft en blijf trouw aan jezelf, maar dat zal wel moeilijk zijn als je geen Zelf hebt’.

En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Zet dit mengsel op het vuur van de Verborgen Agenda (om de Ego-Referentie te laten slagen), roer alles goed door en verwarm de soep tot het kookpunt; serveer hem vervolgens aan je dierbaren. Denk je dat ze hem lekker zullen vinden?

Principes die een rol spelen bij het maken van soep

We werken de analogie van ‘soep maken’ nog wat verder uit, zodat je een beter inzicht krijgt in wat zich afspeelt in het hoofd van iemand die afhankelijk is van een ValsZG om zijn of haar Zelf te ervaren. Verschillende principes spelen een rol:

Afhankelijkheid van het slagen van een Ego-Referentie leidt tot controlegedrag.
Ego-Referentie plus Ego-Referentie = Innerlijk Conflict.
Innerlijk Conflict leidt tot het steeds de schuld geven aan anderen, woede, depressie en slapeloosheid. Je komt in een neerwaartse spiraal terecht; stress en angst nemen toe doordat je probeert om de situatie te herstellen en nog meer controle uit te oefenen om herhaling te voorkomen.
Zelf-sabotage werkt een potentieel goed resultaat van een Ego-Referentie altijd tegen.
Woede, slapeloosheid en/of depressie als gevolg van het dreigende mislukken van de Ego-Referentie leiden tot nog meer stress.
Stress plus angst = meer behoefte aan controle.
Stress plus behoefte aan controle = nog meer stress; uiteindelijk wordt een punt bereikt dat het lichaam – of de geest – het niet meer aankan en je door uitputting, angst of depressie ziek wordt.